Кратка свештена историја на старо и новозаветната црква

Партенија Зофрафски во текот на својот богат и неуморно активен живот бил – духовник, свештеник, монах, архимандрид, епископ, митрополит, аџија преродбеник, просветител, вероучител, професор, педагог, книжевник, учебникар, филолог, јазичен теоретичар, граматичар, славист, општественик, народен трибун, училишен реформатор, црковен реорганизатор, говорник, беседник, проповедник, неуморен собирач на народни умотворби. Со сигурност бил и повеќе од овие прости набројувања. Партенија е заслужен за препознавање на потребата, наместо на грчки, народот да се поучува на христијанската вера преку својот јазик и со тоа да се описменува. Првите учебници кои Партенија ги составил а ние овде ги имаме за првпат можност да ги читаме прилагодени на денешниот наш современ јазик се Свештена Историја на старо и новозаветната црква, Почетното учење за децата, неговиот превод на Житието на св Климент Охридски од Теофилакт како и малата книшка Мисли за бугарскиот јазик. Тоа се првите книги кои Зографски ги направил за наместо од грчки, нашите деца во училиштата да се учат на доховноста и да се описменуваат од книги на својот јазик зашто како што се залагал во нив: Најнапред учи од книга на својот јазик, после, ако имаш време, учи и на други јазици. Павле (подоцна со монашко име Партениј), најпрво учи во манастирот Бигорски оттаму продолжува да учи кај Димитар Миладинов во Охрид, а патот на образованието преку Призрен Солун, Цариград и Атина го донесува под закрила на архимандрит Анатолиј во Света Гора. Овој свештен човек својот ученик го предал на рускиот царски двор па, Зографски бил причислен како духовник при рускиот царски двор и бил пратен да ја доврши семинаријата во Киев. Завршил на Московската духовна академија, како воспитаник на рускиот царски двор, каде се броел како духовен воспитувач на царските деца во Петербург. Бил испратен и во Париз каде поминал 6 месеци за да го изучува францурскиот јазик. Познавањето на древните јазици (старогрчки, латински, еврејски и старохалдејски) но и, руски и француски, му биле силна подлога да се впушти во учебникарство и просветителство на својот народ откако се вратил на овие простори.